6 juni 2016

Vrijwillig is niet hetzelfde als vrijblijvend.

Onder de titel ‘Leren van calamiteiten’ heeft het Samenwerkend Toezicht Jeugd/Sociaal Domein (TSJ-TSD) eind mei 2016 een rapport uitgebracht en daarover 6 juni 206 een studiemiddag georganiseerd.
De samenwerkende inspecties nemen daarin een vriendelijk verwoord, doch duidelijk standpunt in:

  • Vrijwillig is niet hetzelfde als vrijblijvend.
  • Veiligheid gaat boven empowerment.
  • Kwaliteit (en daarmee minder calamiteiten) wordt bevorderd door langere inkoopcontracten.
  •  Gemeenten wees bewust van het belang van nadenken over het voorkomen van calamiteiten.
  • Gebruik de vijf procesvragen uit http://www.jeugdinspecties.nl/lerenvancalamiteiten/.

Die boodschap is beslist niet alleen voor jeugdhulp gericht: bij hulp aan volwassenen krijgt het kind nog steeds vaak niet de aandacht die nodig is.

Gemeenten: neem je verantwoordelijkheid
Heel indringend was de bijdrage van Eberhard v.d. Laan, burgemeester van Amsterdam en voorzitter van de Stuurgroep Aanpak Kindermishandeling:

  • De cijfers zijn alarmerend en nemen niet af: jaarlijks 119.000 slachtoffers huiselijk geweld en 50 overleden kinderen.
  • Bij veel calamiteiten blijkt dat de hulpverleners van de volwassenen niet naar het kind hebben gekeken.
  • In plaats van ‘opschalen als er sprake is van kindermishandeling’ zou de nieuwe regel moeten zijn ‘alleen afschalen als er geen sprake is van kindermishandeling’.
  • Daarbij moet de aanvankelijk door de betrokken instellingen aangewezen contactpersoon de jeugdige blijven volgen, onafhankelijk van zijn/haar werkgever.
  • Stop met alleen kijken of protocollen goed zijn uitgevoerd. In een niet bij naam genoemde gemeente in Oost Nederland (Hoogeveen?) was er volgens v.d. Laan maar één juist besluit mogelijk: “aftreden van de wethouder”.

Wie leert van wie?
De gemeenten waren bij de studiemiddag in vrij grote getale ambtelijk aanwezig. Zo bezien heeft de titel "Leren van Calamiteiten" vooral betrekking op het leerproces van gemeenten. Er is een groeiend besef van de gemeentelijke verantwoordelijk, maar echt leren van elkaar staat nog in de kinderschoenen. In die zin was de studiemiddag geslaagd als stap in een proces. 

Ook voor de Inspecties is “Leren van calamiteiten” een leerproces, in de eerste plaats in de onderlinge afstemming, maar ook met het volstrekt anders georganiseerde WMO toezicht.
Hoe instellingen en professionals zouden kunnen leren van calamiteiten kwam nauwelijks naar voren. Aanwezigen uit hun midden lieten nog veel defensief geluid horen, verpakt als zorgen over privacy. Review methodieken, zoals Learning Together en de Prisma, het ontwikkelen van veldnormen voor leerreviews en de visie van de Inspecties op hun eigen omgaan met calamiteiten kwamen helaas niet aan bod. Maar misschien is het daarvoor nog te vroeg. Wat dat betreft is te hopen dat er nog een vervolg komt.

Voor rapport en verslag zie: https://www.toezichtsociaaldomein.nl/wp-content/uploads/2017/01/Leren-van-calamiteiten-2013.pdf